Neredeyse tüm Anadolu'nun okulsuz ve öğretmensiz olduğu gerçeği gözönüne alınarak[3], dönemin başbakanı İsmet İnönü'nün himayesinde, Millî Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından İsmail Hakkı Tonguç'un çabalarıyla köylerden ilkokul mezunu zeki çocukların bu okullarda yetiştirildikten sonra yeniden köylere giderek öğretmen olarak çalışmaları düşüncesiyle kuruldular. Geleneksel öğretmen okullarında yetişmiş öğretmenler için köylerde öğretmenlik yapmak, istenerek yapılacak bir görevden çok zorunluluk olarak algılanıyordu. Çalıkuşu romanındaki karakter gibi gönüllü ve özverili öğretmenlerin sayısı azdı. Oysa okuma yazma oranı Cumhuriyet ilk kurulduğu yıllarda %5 bile değildi. Bunun yanında nüfusun %80lik bölümü köylerde yaşıyordu.[4] Köy Enstitüleri'nin kurulması ve yaygınlaşması konusunda pedagoji uzmanı Halil Fikret Kanad'ın önemli çalışmaları vardı. Kanad, zorunluluktan değil özveriyle öğrenci yetiştirecek köye göre öğretmen fikrini savunmuştu.

1940 yılından başlayarak, tarım işlerine elverişli geniş arazisi bulunan köylerde veya onların hemen yakınlarında Köy Ensititüleri açıldı. Türkiye'de seçilen şehirlerden uzak ancak tren yollarına yakın tarıma elverişli 21 bölgede köy ilkokullarına öğretmen yetiştirmek üzere açılmıştı. Öğretmenler köylülere hem örgün eğitim verecek, okuma yazma ve temel bilgileri kazandıracak hem de modern ve ilmi tarım tekniklerini öğretecekti. Öğretmenler gittiği yörelerde bilinmeyen tarım türlerini de köylülere öğretecekti. Kitaba deftere dayalı öğretim yerine iş için, iş içinde eğitim ilkesi tatbik ediliyordu. Her köy enstitüsünün kendisine ait tarlaları, bağları, arı kovanları, besi hayvanları, atelyeleri vardı. Derslerin %50 bölümü temel örgün eğitim konularını içeriyordu. Geri kalanı ise uygulamalı eğitimdi.

Genel bilgiler
1940-1946 arasında köy enstitülerinde 15,000 dönüm tarla tarıma elverişli hale getirilmiş ve üretim yapılmıştı. Aynı dönemde 750,000 yeni fidan dikilmişti. Oluşturulan bağların miktarı ise 1,200 dönümdü. Ayrıca 150 büyük inşaat, 60 işlik, 210 öğretmen evi, 20 uygulama okulu, 36 ambar ve depo, 48 ahır ve samanlık, 12 elektrik santralı, 16 su deposu, 12 tarım deposu, 3 balıkhane, 100 km. Yol yapılmıştı. Sulama kanalları oluşturularak enstitü öğrencilerinin uygulmalı eğitim gördüğü çiftliklere sulama suyu öğrenciler tarafından getirilmişti.[5][6][7]

Kapatıldığı 1954 yılına kadar Köy enstitülerinde 1308 bayan ve 15,943 erkek toplam 17,341 köy öğretmeni yetişmişti.[8] Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Mahmut Makal, Mehmet Başaran, Pakize Türkoğlu, Hatun Birsen Başaran, Ali Dündar, Mehmet Uslu ve Dursun Akçam gibi önde gelen yazarlar ve düşünürler bu okullarda yetişmişlerdir.

Köy Enstitülerinin listesi
Listedeki adlar köy enstitüler kurulduğunda sahip olduğu adlardır.

Ad/Bulunduğu İl Kuruluş Tarihi 1946'ya Kadar Çalışan Müdürlerin Adı

Akçadağ / Malatya 1940    Şinasi Tamer, Şerif Tekben

Akpınar-Ladik/ Samsun 1940  Nurettin Biriz, Enver Kartekin

Aksu / Antalya 1940    Talat Ersoy, Halil Öztürk

Arifiye / Sakarya 1940   Süleyman Edip Balkır

Beşikdüzü / Trabzon 1940   Hürrem Arman, Osman Ülküman

Cılavuz / Kars 1940   Halit Ağanoğlu

Çifteler / Eskişehir 1937   Remzi Özyürek, M. Rauf İnan, Osman Ülkümen

Dicle / Diyarbakır 1944   Nazif Evren

Düziçi / Adana 1940   Lütfi Dağlar

Erciş / Van 1948   İbrahim Oymak

Gölköy / Kastamonu 1939   Ali Doğan Toran

Gönen / Isparta 1940    Ömer Uzgil

Hasanoğlan / Ankara 1941    Lütfi Engin, Hürrem Arman, M. Rauf İnan

İvriz / Konya 1941    Recep Gürel, İ. Safa Güner

Kepirtepe / Kırklareli 1938   Nejat İdil, İhsan Kalabay

Kızılçullu / İzmir 1937   Emin Soysal, Hamdi Akman, Talat Ersoy

Ortaklar / Aydın 1944   Hayri Çakaloz

Pamukpınar / Sivas 1941    Şinasi Tamer

Pazarören / Kayseri 1940    Sabri Kolçak, Şevket Gedikoğlu

Pulur / Erzurum 1942    Ahmet Korkut, Aydın Arıkök

Savaştepe / Balıkesir 1940    Sıtkı Akkay


Öğretmen ve öğrenci sayısı
Yıllara göre enstitülerin, bu enstitülerde görevli öğretmenlerin ve öğrencilerin sayılarındaki artış tabloda görülmektedir.[2]



Öğretim yılı        Kadın öğretmen      Erkek öğretmen       Toplam öğretmen       Öğrenci     Enstitü sayısı

1937 - 1938              5                               21                         26                         286               2

1938 -1939               7                               34                         41                         796               3

1939 - 1940            10                               50                         60                       1567               4

1940 - 1941            46                             189                       235                       5665            14

1941 - 1942             80                            214                       294                       8052            17

1942 - 1943            101                           259                       360                     10161            18

1943 - 1944            128                           298                       426                     14166            18

1944 - 1945            145                           360                       505                     15561            20

1945 - 1946             119                          403                       522                     15529            20


1939 - 1950 yılları arasında Köy enstitülerinde yetişen köy öğretmenlerinin toplam köy öğretmenleri içindeki yeri.[9]

Sene                              Toplam köy öğretmeni sayısı        Köy enstitüsü kökenli köy öğretmeni sayısı

1939                                                 6847                                                         0

1946                                               11533                                                   5225

1950                                               18426                                                 13182


Dersler
Okullar tarıma elverişli arazisi olan köylerin yakınlarında kuruldu. Amaçlarından biri de köylülerin alternatif tarım tekniklerini öğretmekti. Arıcılık bilinmeyen köylerde arıcılık, bağcılık bilinmeyen köyde bağcılık öğretiliyordu. Enstitüye atanan öğretmen gittiği köyde okul binasını köylülerin yardımıyla yapabilecek kadar inşaat bilgisi de öğreniyordu. Köy enstitüsünü bitiren bir öğretmen sadece bir ilkokul öğretmeni olmuyor aynı zamanda ziraatçilik, sağlıkçılık, duvarcılık, demircilik, terzilik, balıkçılık, arıcılık, bağcılık ve marangozluk konularını da uygulamalı olarak öğreniyordu. Enstitülerin hepsinin kendisine ait tarım arazileri, atelyeleri vardı. Bu sayede öğretmenler kendi okullarını gittiği köyde köylülerin işbirliği ile inşa ediyor ve devletin okul yapmasına gerek kalmıyordu.[10][11] Hasanoğlan Köy Enstitüsü, diğer köy enstitülerini kuran köy enstitüsü öğrencileri tarafından inşa edilmişti.[12] Köy enstitülerinden mezun olan öğretmenlere yetiştirildikleri branşa ve gönderilecekleri köye göre 150 parçaya varan alet ve edevat veriliyordu. Öğretmenler bu alet ve edevat ile köylülerin de yardımıyla köy okulunu inşa ediyor ve köylülere hem modenr tarım tekniklerini hem de okuma yazmayı ve hatta müzik aletleri çalmayı öğretiyordu.[6]

Hasan Ali Yücel Milli Eğitim Bakanlığı döneminde dünya klasiklerini Türkçe'ye tercüme ettirmişti. Köy enstitüleri öğrencileri her sene 25 tane klasik romanı okumakla yükümlüydü. Bu sayede zeki köy çocuklarından engin entellektüel birikimleri olan aydınlar oluşuyordu. Bu aydın köy öğretmenleri en az bir tane müzik aletini çalmasını da öğreniyordu. Aşık Veysel köy enstitülerinde müzik derslerinde öğrencilere bağlama çalmasını gösteriyordu.[13]



Sabahın erken saatlerinde uyanan öğrenciler kızlı ve erkekli zeybek ve halk oyunşları oyunları oynayarak sabah sporlarını da yapmış oluyorlardı. Daha sonra kahvaltı ardından zorunlu okuma saati vardı. Kahvaltıyı kendilerinden önce kalkıp fırında ekmek pişiren öğrenci arkadaşları hazırlıyordu.[13]

Bu bakımlardan köy enstitüleri yaparak öğrenim konusunda dünyada benzeri görülmemiş bir örnek oluşturmuş ve birçok akademik inceleme ve araştırmaya örnek olmuştur.

Aşağıdaki çizelgede Köy Enstitüleri'nde uygulanan derslerin 5 yıla dağılımı görülmektedir.[14][2]

Ders                                            Hafta

Kültür Dersleri                             114

Ziraat Dersleri ve Çalışmaları         58

Teknik Dersler ve Çalışmalar        58

Beş Yıllık Sürekli Tatiller               30

Beş yıllık eğitim süresince kültür derslerinin içeriğinin toplam saatleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.[14][2]

Ders                                Saat

Türkçe                             736

Matematik                       598

Fizik                                276

Tarih                                232

Yurttaşlık bilgisi                  92

Sanat
Köylerde büyümüş öğrencilere klasik müzik enstrümanları ve geleneksel sazları çalması öğretiliyordu. Aşık Veysel, enstitüleri gezip öğrencilere saz çalmasını gösteriyordu. Hasanoğlan Köy Enstitüsü bu konuda en zengin enstrüman envanerine sahipti. Daha sonra açılan Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü'ndeki derslere Ankara Konservatuvarı öğretmenleri geliyordu. Köy kökenli öğrencilerden kurulu orkestralar müzik eserlerini seslendiriyordu.



Mandolin, taşınması ve öğreniminin kolaylığı nedeniyle yaygınlıkla kullanılan enstrümanlardan biriydi. Müzik grupları, 17 Nisan şenlikleri, sınıf geceleri veya okulu ziyaret eden bir yönetici için kısa hazırlık provaları yaptıktan sonra konserler vermekteydi.

Hasanoğlan Köy Enstitüsü'nde gerçekleştirilen bir bitirme töreni programı, enstitülerde yapılan sanatsal faaliyetlerin kapsamı konusunda örnek olarak gösterilebilir. İstiklal marşı ile başlayan programda sırasıyla; konuşma korosu (sağlık kolu mezunları), marş ve türküler (Akın Marşı, Halay Başı Türküsü), oyunlar (Arpazlı, Biço), mandolin konseri (Arılar, Semada Yıldızlar - öğretmen kolu mezunları), marş ve türküler (Vatan Marşı, Ördek isen Göle Gel Türküsü - yüksek kısım mezunları), oyunlar (Bengi, Dağlı), keman konseri (Mozart'tan rondolar; Allegro Vivo, Allegretto, Allegro A'la Turca - güzel sanatlar kolu), koro (Asker Dönüşü, Köy Okulu, İndim Dere Beklerim, Çoban - güzel sanatlar kolu), temsil (Anton Çehov'un Teklif adlı oyunu), konuşma ve diploma töreni, İleri Marşı (topluca), zeybek ve oyunlar (dışarıda topluca) yer almıştı. Programda ayrıca şiirler okunmuş ve müzik dersliğinde piyano ve saz konserleri verilmiştir. Sergilenmiş olan, yönetmenliğini Cüneyt Gökçer'in yaptığı oyunun yanısıra enstitüde son bir yıl içinde sergilenen diğer tiyatro oyunları Molière'in Zoraki Tabip ve Kibarlık Budalası adlı oyunları, Sofokles'in Kral Oedipus'u, Gogol'ün Müfettiş'i ve Shakespeare'in Bir Yaz Gecesi Rüyası adlı oyunudur.[15]

Enstitülerde hazırlanan programlar, toplumun sanat ve kültür hayatına katkıda bulunulması amacıyla çevre il ve köylere de götürülerek sergilenmiştir.

1945 yılında Hasanoğlan Köy Enstitüsü'ndeki müzik enstrümanları listesi şöyleydi.

Çalgı aleti                               Sayısı

Mandolin                                259

Plaklar (Klasik Müzik)            160

Keman                                     55

Bağlama                                   37

Akordeon                                  8

Radyo                                       3

Piyano                                      3

Davul                                       3

Amplifikatör                             1

Pikap                                       1

Metronom                               1

Kapatılması
2. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru 1945 yılında Sovyetler Birliği lideri Stalin'in Türkiye'den Kars, Artvin ve Ardahan'ı ve Boğazlarda askeri üs istemesi üzerine, Milli Şef de ABD'den askeri destek istemişti. Bu desteği vermeye hazır olduğunu belirten ABD, Truman Doktrini ile yardıma başlamıştı ama karşılığında Türkiye'de serbest seçimlere dayanan demokrasi düzeninin yerleştirilmesini ve Milli Şeflik, "5 yıllık kalkınma planları" ve "Köy Enstitüleri"leri gibi Sovyet taklidi uygulamaların kaldırılmasını talep etti.[16]

1946 yılında hükümetin yaklaşan seçimleri yitirme kaygısıyla CHP içinden muhalif milletvekillerinin başını çektiği örgütlü muhalefetin kampanyasıyla, müfredatında ve yapılanmasında kuruluş amaçlarından uzaklaşan değişiklikler yapıldı. İlerleyen yıllarda da, daha önceleri sıkı sıkıya bağlı olduğu "iş için iş içinde eğitim" ilkesinden uzaklaştırıldı. Önceleri yaratıcılığın ön plana çıktığı eğitim anlayışının yerine giderek geleneksel, ezberci eğitimin yerleştiği öğretmen okullarına dönüştürülerek 1954'te kapatıldılar.[17][18][19]

Cumhuriyet Halk Partisi içinden Köylüyü topraklandırma Yasasına karşı çıkan bir kesim milletvekili Demokrat Partiyi kurdu. Bu parlementerler içinde Atatürk Devrimlerine karşı olup tek parti diktatörlükünde bu düşüncelerini açığa vuramayanlar olduğu, Atatürk devrimlerine muhalefet hisleri besleyen ancak bu karşıtlıklarını ortaya koymaya cesaret edemeyen siyasi ve toplumsal yapının bir karşı devrim atağı başlatarak Köy Enstitülerinin kapatılmasını sağladığı iddia edilmiştir.[20] Hasanoğlan Köy Enstitüsü eski müdürü Rauf İnan ve Hıfzı Veldet Velidedeoğlu Köy Enstitülerinin kapatılmasının Atatürk Devrimleri karşıtlarınca başlatılan bir Karşı Devrim hareketi olduğunu söylemişlerdi. 1945 yılında Köy Enstitüleri hakkında komünistlerin, dinsizlerin yetiştiği fuhuş yuvaları olduğu söylenerek saldırı kampanyaları başlatılmıştı. Parlamentoda bütçe görüşmelerinde milletvekili Emin Sazak'ın Köylere giden enstitü mezunları kendilerini birer Atatürk zannediyorlar demesi üzerine Hasan Ali Yücel, Bu çocukların her birinin birer Atatürk olması temenni edilir şeklinde cevap vermişti.[21] Köy enstitüleri 1954 yılında kapatılmıştı.[22][23]

Köy Enstitülerine yöneltilen ve kapatılmaları ile sonuçlanan belli başlı eleştiriler birkaç ana başlık altında toplanabilir. Enstitülerde öğrenciler tek tip üniforma giyiyordu ve enstitü müdürü bile buna uyup aynı üniformayı giyiyordu. Öğrenciler bizzat yönetime katılıyorlardı. Bu ve benzeri sebepler ile enstitülere koministlik suçlamaları yapılıyor arada bir ihbar mektuplarını dikkate alan polisin baskınlarına uğruyordu. Kız öğrencilerin erkek öğrenciler ile karma eğitim görmesi sonu gelmez dedikodulara neden oluyordu. Köylüler okul ve enstitü inşaatlarına yardım ile devlet tarafından mükellef kılınmıştı. Bu zorlamalar köylülere angarya olarak geliyordu. Öğrencilerin boğaz tokluğuna öğrenim görecekleri kendi okullarının inşasında çalıştırılmaları eleştirilmekteydi.[24] Köylere atanan öğretmenler yörenin toprak ağalarıyla sorunlar yaşıyorlardı. Bu geçimsizlikler köy öğretmenlerinin toprak ağalarının seçtirdiği milletvekillerine şikayet olarak ulaşıyordu. Bu durum toprak sahiplerinin durmaksızın Ankara'ya baskı yapmalarına neden oluyordu.[6]

Kuruluşunda emeği geçenler
Mustafa Kemal Atatürk
Kurtuluş savaşı sonrasında vatandaşların sadece %3-4 'ünün okuma yazması vardı. Halkın %80'i köylerde yaşıyordu.[2] Atatürk ilk defa Köy Enstitülerin kuruluş yasalarını çıkardı.[25] İlk önce askerliğini çavuş olarak yapmış erlerden köy öğretmeni yetiştirilip köylerine öğretmen olara gönderilme projesini önerdi ve bu proje uygulandı.

Hasan Ali Yücel
İsmail Hakkı Tonguç
İsmet İnönü
Yoğun muhalefet ortaya çıkmadan önce Köy Enstitülerinin arkasında durdu ve her türlü desteği verdi. Toprak reformunu desteklediğini açıklamıştı. 1946 seçimlerinde CHP'ye oy keybettireceği endişesi ile Köy Enstitüleri'nin kapatılmasına karar verdi.[26]

İsmet İnönü 1966 yılında geride bıraktığı hayatı boyunca hatırlanacak en önemli eserlerinin Köy Enstitüleri ve çok partili hayata geçiş olacağını söyledi.[27][6]


Kaynaklar

• Milli Eğitim Dergisi, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Stratejileri
• MEB, Hasanoğlan Köy Enstitüsü
• Evrim Baran, Mehmet Sahin, the Work, by the Work and for the Work: Village Institutes as a Revolutionary Practice of Dewey’s Philosoph, Iowa State University, pdf dosyası (İngilizce)
• Can Dündar, Köy Enstitüleri. İmge. ISBN 9789755331669
• Alp Şimşek, An Economic Look at the Village Institutes, Massachusetts Institute of Technology, 3 Şubat 2006, pdf dosyası (İngilizce)o
• M. Lütfi Engin Hasanoğlan Köy Enstitüsü Eski Müdürü, Hasanoğlan köy enstitüsü kurulma çalışmaları
• Mehmet Şeren, Gazi Üniversitesi, Köye Öğretmen Yetiştirme Yönüyle Köy Enstitüleri, pdf dosyası
• Türk kütüphaneciliği, Köy enstitülerinde okuma ve kütüphane
• Çetin Yetkin. Karşıdevrim 1945-1950, Otopsi Yayınları, İstanbul, 2002
• Şükran Akpınar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı, Milli Şef Döneminde Babıali'nin Varola Mücadelesi ve Muhalif Bakışın Bedii Faik'in yazılarından Tahlili
• Şevket Gedikoğlu, Evreleri, Getirdikleri ve Yankılariyle Köy Enstitüleri, Ankara, 1971
• Nedim Menekşe, Kapatılışlarının 50. Yılında Köy Enstitüleri Gerçeği, 2005

Köy Enstitüleri
Enstitüler Akçadağ • Akpınar • Aksu • Arifiye • Beşikdüzü • Cılavuz • Çifteler • Dicle • Düziçi • Erciş • Gölköy • Gönen • Hasanoğlan • İvriz • Kepirtepe • Kızılçullu • Ortaklar • Pamukpınar • Pazarören • Pulur • Savaştepe

Dipnotlar
1. Kanunün kabul edildiği oturuma dönemin DP mebusları muhalefet ettiler ve katılmadılar, oturumunda Kazım Karabekir'in projenin nereden alındığını sorması üzerine Hasan Ali Yücel şöyle konuşmuştur:
Arkadaşlar bu kanunla bizim yaptğımız şey bir kopya değildir. Bunları kendi ülkemizin var olan gerçeğine ve toplumsal olgusuna uyarak yapmış bulunuyoruz. Bu bizimdir kimseden almadık. Başkaları bizden alsınlar.
2. a b c d e Hasan Keseroğlu, Türk kütüphaneciliği, Köy enstitülerinde okuma ve kütüphane, 2005
3. Age. Baran, Şahin, Alıntı:Türkiye'de 1927 yılı sayımına göre genel nüfusun sadece %4.7 si okuyabiliyordu.
4. Enver Kartekin, Devrim Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Rejimi, Sinan Yayınları, 1973, İstanbul
5. Çetin Yetkin. Karşıdevrim 1945-1950. Otopsi Yayınları, İstanbul, 2002
6. a b c d Şükran Akpınar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı, Milli Şef döneminde Babıali'nin Varola Mücadelesi ve Muhalif Bakışın Bedii Faik'in yazılarından Tahlili
7. Şevket Gedikoğlu, Evreleri, Getirdikleri ve Yankılariyle Köy Enstitüleri, 1971
8. Milli Eğitim Dergisi, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Stratejileri
9. Age, Alp Şimşek s.11
10. MEB sitesi, Hasanoğlan Köy Enstitüsü
Alıntı: Programa göre, ilkokulu bitiren çocuklar sınavla Köy Enstitülerine alınır ve karma eğitim uygulanır. Toplam beş yıl süren öğretim zamanının yarısı kültür derslerine, dörtte biri tarım dersleri ve çalışmalarına, dörtte biri de sanat ya da teknik derslere ve çalışmalara ayrılmıştır. Bütün derslerde ve çalışmalardaki temel yöntemin 'yaparak öğrenme' ilkesi olduğu söylenebilir.
11.  Alp Şimşek, An Economic Look at the Village Institutes, Massachusetts Institute of Technology, 3 Şubat 2006, pdf dosyası, s. 7 (İngilizce)
12. M. Lütfi Engin Hasanoğlan Köy Enstitüsü Eski Müdürü, Hasanoğlan köy enstitüsü kurulma çalışmaları
13. a b Age Can Dündar, köy enstitüleri
14. a b Pakize Türkoğlu, Tonguç ve Enstitüleri, Yapı Kredi
15. Age. Nedim Menekşe, Kapatılışlarının 50. Yılında Köy Enstitüleri Gerçeği
16. http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/11637642.asp?yazarid=72
17. Evrim Baran, Mehmet Sahin, the Work, by the Work and for the Work: Village Institutes as a Revolutionary Practice of Dewey’s Philosoph, Iowa State University, pdf dosyası (İngilizce)
18. Can Dündar, Köy Enstitüleri. İmge. ISBN 9789755331669
19. Alp Şimşek, An Economic Look at the Village Institutes, Massachusetts Institute of Technology, 3 Şubat 2006, pdf dosyası (İngilizce)
20. http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/ardic/2009/05/14/chp_amigolarina_ozel_yazi
21. Age. Dündar
22. Mülkiye Dergi, yetmişbeş Yılın Hesabı
23. 12 Eylül Karşı-Devrim , Hıfzı Veldet Velidedeoğlu
Alıntı: Köy Enstitüleri'nin ışığı o kadar güçlü idi ki, 1947'den beri geçen 43 yıl içinde hiç sönmedi ve sanırım Türkiye Cumhuriyeti var oldukça sönmeyecektir. Eğer bu Cumhuriyet yaşayacaksa, gün gelecek Atatürk Devrimi iktidardaki Karşı Devrim'i mutlaka alt edecek ve çağdaş Türkiye yeniden kurulacaktır
24. Talip Apaydın, Can Dündar'ın Köy Enstitüleri belgeselinde köyde başkasının ırgatı olaağımız yerde köy enstitülerinde kendimizin ırgatı oluyorduk. Kendi yetiştirdiğimiz zırai ürünleri tüketiyorduk, kendi inşa ettiğimiz okullarda okuyorduk demiştir.
25. Age. Yetkin, Kqarşı devrim, s.251
26. Age. Can Dündar, Köy Enstitüleri
27. Şerafettin Turan, İsmet İnönü Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2000

0 yorum